Het Orton Effect
Zie jij ook soms van die dromerige foto’s voorbijkomen? Schilderachtige beelden met een sprookjesachtige sfeer waarvan je niet weet hoe zoiets tot stand is gekomen? Grote kans dat je je dan vergaapt aan het Orton Effect. Zulke beelden moeten welhaast in de nabewerking tot stand zijn gekomen. Of toch niet?

Tegenwoordig kan alles tijdens de nabewerking gerealiseerd worden. Maar hoe leuk is het dan dat het Orton Effect gewoon uit je camera kan rollen?

De oorsprong
Midden jaren 80 van de vorige eeuw bedacht fotograaf Michael Orton een techniek om een aquarel-achtige sfeer in zijn foto’s aan te brengen. Michael bedacht een werkwijze om een scherpe en onscherpe foto, tijdens het fotograferen, over elkaar te plaatsen waardoor een schilderachtige sfeer in zijn beelden ontstond. De ene foto werd netjes scherp gesteld terwijl de andere foto uit focus werd genomen. De onscherpe foto kreeg van hem ook enige mate van overbelichting mee. Michael gebruikte ‘multiple exposure’ om tot het gewenste resultaat te komen. Destijds was dat goed te doen door gewoonweg je rolletje niet door te draaien na het maken van een foto. Wel moest je een paar basis principes in de gaten houden die tot op de dag van vandaag niet veranderd zijn.

Bedenk even dat men in die tijd nog analoog fotografeerde. Het gemak van direct je resultaat op het scherm zien bestond nog niet. Hoe knap is het dan om dit helemaal uit te pluizen? Michael Orton heeft met die techniek zijn sporen verdiend want inmiddels is die naar hem vernoemd. Het is dus mogelijk om dit met je eigen camera na te bootsen zonder Photoshop of een ander programma. Hoe? Dat ga ik nu uitleggen.
Benodigdheden
Om het Orton Effect met een camera na te bootsen heb je de volgende zaken nodig:

een camera die geschikt is voor multiple exposure
een statief
een zoomlens
wellicht een afstandsbediening om trillingen en verschuivingen te voorkomen
een flinke dosis experimenteerlust
Heb je geen camera met multiple exposure (dubbele belichting)? Lees vooral verder want er bestaat ook een alternatieve methode.

Techniek
Je kan beginnen door bij de eerste foto het onderwerp lichtjes uit focus met correcte belichting of tot 2 stops over te belichten. Een groot aperture tot f/5.6 werkt het beste. Bij de tweede foto breng je het onderwerp in focus. Omdat de camera absoluut niet mag bewegen, is een statief hierbij onmisbaar. De beelden moeten exact over elkaar passen. Een extra belangrijk punt is het herstellen van de beeldhoek. Door iets in of uit focus te draaien verandert ook de beeldhoek van jouw compositie. Zoom daarom nauwkeurig terug naar de originele beeldhoek van foto 1. Michael verdient extra respect dat hij dit allemaal in het analoge tijdperk heeft uitgevogeld.

Een handig hulpmiddel met het herstellen van de beeldhoek is om met een raster in beeld te werken. Bekijk tijdens de eerste foto waar het raster een herkenbaar deel in de compositie raakt. Voordat je de tweede foto maakt plaats je dat raakpunt, via in- of uitzoomen, terug op de dezelfde plek in de compositie. Nu passen de beelden exact over elkaar. Klik… en je Orton Effect is gereed.

Was het maar zo simpel allemaal. Het komt nogal nauw hoe je elke foto belicht en in welke mate je ‘out of focus’ fotografeert.

Tegenwoordig
Met de komst van digitale fotografie is deze techniek in een ander daglicht komen te staan. Camera’s hebben meer mogelijkheden en het resultaat valt direct af te lezen van je scherm. Je corrigeert ter plekke en de leercurve wordt zo een heel stuk korter. De hierboven beschreven techniek is slechts een startpunt waarbij je zelf oneindig kan variëren naar een resultaat dat jou het meeste aanspreekt. Of je komt tot de slotsom dat dit jouw ding niet is. Dat hoeft ook niet, maar het uitproberen van de techniek leert je wellicht hele andere zaken die op een heel ander fotografisch vlak ooit van pas kunnen komen. Stap eens uit je comfort zone.